Odessa

Met de fiets naar Odessa. Het plan rijpte toen ik een jaar geleden een nieuwe fiets kocht. Of eigenlijk al eerder die zomer. We reden met de motor over Isle of Skye, gierende wind en helse buien trotserend, op zoek naar een slaapplaats. In dat weergeweld kwamen fietsers ons tegemoet, verpakt in fluorescerend geel. Ondanks de wind bleven ze overeind, hun benen draaiden onwaarschijnlijk kleine cirkels. Vast een Rohloffnaaf, denk ik nu, maar anderhalf jaar geleden had ik daar nog geen weet van. Ik dacht alleen: dat wil ik ook.

Met de fiets groeide de ambitie. Maar waarom dan meteen half Europa doorkruisen om naar Odessa te gaan? Een rondje rond het IJsselmeer of een tocht naar Zuid-Limburg kan toch ook volstaan? Inderdaad. Maar Odessa...! Een vaag verlangen dat al jaren in me huist. Dat ontstond nadat ik Paustovski las en zag hoe Eisenstein in Odessa de pantserkruiser Potemkin filmisch de lucht in liet gaan. Verbeelding, omdat tsarina Catharina een eigen stad wilde, nadat tsaar Peter er een in het Russische noorden had.

Dus toen eenmaal het besluit om een lange tocht op de fiets te ondernemen was genomen hoefde ik niet na te denken over het doel. En zoals het dan gaat: je kiest een richting en het doel kiest jou. Ineens ontmoet ik mensen die al eerder in Odessa waren, of die er ook naartoe gaan. Zo komen me steeds vaker verhalen toe over een stad vol pleinen, weemoed en vergane glorie. En alsof het zo moet zijn, verschijnen er ineens boeken over de stad.

Een van die boeken is 'Afscheid van Odessa' van Vladimir Zjabotinski. Het handelt over het verval van de joodse familie Milgrom, tegen de achtergrond van een kosmopolitische en tolerante stad. Hoewel de gebeurtenissen zich een eeuw geleden voltrekken, dringt zich  tijdens het lezen de actualiteit zich op. Al verschillende malen heb ik het boek opgepakt om fragmenten te herlezen.

Waaronder dit:
Wat is het leven toch idioot... maar prachtig: als ik het mocht overdoen, zou ik ervoor tekenen, op precies dezelfde manier, met alle droefenis en rottigheid, als ik maar weer in Odessa mag beginnen.